آمار بیکاران ایران در بهار امسال از شکست برنامه‌های اشتغال‌زایی دولت دهم خبر می‌دهد. نرخ بیکاری را مرکز آمار ۶ / ۱۴ درصد و خانه کارگر ۱۷ درصد اعلام کرده‌اند، اما عضو شورای عالی کار گفته است که ایران اصلا بیکار ندارد
بررسی گزارش‌های خبرگزاری‌ها و مراکز رسمی ایران نشان می‌دهد که مسئولان دولت دهم، به جای آن که برای مبارزه با بیکاری تلاش کنند، به مبارزه با یکدیگر بر سر آمارهای متناقضی که ارائه داده‌اند مشغولند.
شکست برنامه اشتغال‌زائی
محمود احمدی‌نژاد، پنج سال پیش، هنگام تصرف پست ریاست جمهوری(!) " خلافت اسلامی" اعلام کرد که اشتغال‌زایی یکی از محورهای اصلی برنامه اقتصادی دولت وی خواهد بود. در آن زمان، به استناد آمار رسمی، تنها ۷ درصد نیروی کار ایران بیکار بودند.
دولت احمدی‌نژاد، با صرف دست کم ۲۰ میلیارد دلار از درآمدهای نفتی، طرح ایجاد واحدهای اقتصادی زودبازده را اجرا کرد. اما سه سال بعد، بانک مرکزی ایران اعلام کرد که مطالبات غیرقابل وصول بانک‌ها به حدود ۱۷ میلیارد دلار رسیده است. بخش اعظم اعتبارات پرداخت شده برای اجرای طرح‌های زودبازده که قرار بود ایجاد اشتغال فوری کنند، به کسانی پرداخت شد که اندکی بعد یا اعلام ورشکستگی کردند و یا از ایران گریختند.
در حال حاضر، بانک‌ها به دلیل عدم بازپرداخت این اعتبارها و همچنین عدم پرداخت نزدیک به ۵۰ میلیارد دلار بدهی دولت، توانایی تامین اعتبار برای واحدهای اشتغال‌زا را ندارند.
دو برابر بیکار
نحوه ارائه آمار بیکاران، از آغاز ماموریت احمدی‌نژاد مورد اختلاف مراکز مختلف بود. برای حل این اختلاف، مرکز آمار ایران در سال ۱۳۸۴ اعلام کرد که در ارائه آمار، به شاخص‌های سازمان جهانی کار توجه خواهد کرد. سازمان جهانی کار کسی را آماده اشتغال می‌داند که به پایان ۱۵ سالگی رسیده باشد. افراد بین ۱۵ تا ۲۹ ساله، این این شاخص نیروی کار جوان محسوب می‌شوند.
با تکیه بر همین شاخص‌ها، مرکز آمار ایران، درصد بیکاران را در بهار امسال ۶ / ۱۴ درصد اعلام کرده است. به گزارش خبرگزاری کار ایران، این رقم پیش از آغاز کار دولت نهم ۷ درصد و در بهار سال ۱۳۸۷ حدود ده درصد بود. به این ترتیب، نرخ بیکاری در دوران احمدی‌نژاد دو برابر شده و ظرف دو سال گذشته نزدیک به ۴ درصد بالا رفته است.
از صفر تا ۱۷ درصد
مراکز مختلفی که با مساله کار و بیکاری در ایران سروکار دارند، حاضر به پذیرش درستی گزارش مرکز آمار نیستند و خود آمارهایی ارائه می‌دهند که به شدت در تناقض است.
حسن صادقی معاون دبیرکل خانه کارگر در گفت‌وگو با ایلنا گفته است که هم مرکز آمار و هم وزارت کار جمهوری اسلامی می‌کوشند حقایق مربوط به اقتصاد ایران را انکار و نرخ واقعی بیکاری را پنهان کنند.
به گفته صادقی، در نتیجه شکست برنامه‌های اشتغال‌زایی دولت‌های نهم و دهم، ضریب بیکاری اکنون به ۱۷ درصد رسیده است. یعنی حدود ۵ میلیون نفر از افراد آماده به کار بیکار هستند. اگر متوسط افراد یک خانواده را در ایران ۳ نفر در نظر بگیریم، تعداد افراد بدون نان‌آور اکنون به ۱۵ میلیون نفر رسیده است.
۲۶ درصد جوانان بیکار
در این میان، وضعیت جوانان ۱۵ تا ۲۹ ساله از همه بدتر است. به گزارش مرکز آمار، نرخ بیکاری در میان این گروه سنی به بیش از ۲۶ درصد رسیده است. با این همه، ولی‌الله صالحی عضو شورای عالی کار، به خبرگزاری مهر گفته است: «درحال حاضر ما فرد بیکاری در کشور نداریم و باید تکلیف خودمان را با تعریف بیکاری روشن کنیم»!
شورای عالی کار، مامور سیاست‌گذاری درباره اشتغال و دستمزد است. آقای صالحی به عنوان عضو این شورا درباره تعریف بیکاری توضیح داده است: «همه افراد، صبح که از خواب بیدار می‌شوند، به دنبال انجام کاری هستند. اگر منظور از کار، شغل آن هم از نوع مولد باشد، مساله فرق می‌کند.»
از توضیحات عضو شورای عالی کار چنین استنباط می‌شود که در عرصه‌های مولد بیکاری وجود ندارد. این‌نظر در شرایطی می‌تواند درست باشد که که واحدهای تولیدی و خدماتی یک کشور، با تمام ظرفیت کار کنند و رشد اقتصادی در آن پایدار باشد. برخی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی و محافل اقتصادی ایران، تاکنون بارها هشدار داده‌اند که صنایع ایران در حال حاضر با کمتر از ۴۰ درصد ظرفیت خود کار می‌کنند.
خبرگزاری کار ایران، در گزارشی با عنوان "اشتغال بنویسید، بیکاری بخوانید" از کاهش ظرفیت تولید صنایع ایران یک نمونه تکان دهنده آورده است. این خبرگزاری می‌نویسد: «شهرک صنعتی شمس آباد، بزرگترین شهرک صنعتی خاورمیانه است. از میان ۸۵۰ کارخانه موجود در این شهرک، تنها ۵ کارخانه با ۱۰۰ درصد ظرفیت خود کار می‌کنند.»
۵ کارخانه در میان ۸۵۰ کارخانه می‌شود فقط حدود نیم درصد.
dw-world.de